Популярные сообщения

четверг, 28 июля 2011 г.

,,მარტოობით განწმენდილი სული”

          mwerali, poeti, dramaturgi, kinoscenaristi _ ocdaaTamde enaze Targmnili wignis avtori, asze meti Teatris scenaze gaTamaSebuli piesebis Semqmneli, iaponiaSi eqvsjer gamocemuli `yvelaze Ronieri biWis” ambebis mezRapre, Semoqmedebis aTtomeulis mflobeli; wignebis saerTo tiraJi  _ eqvs milionamde.  
saiT, msoflio rukis romel wertils miabjine gonebis Tvali, Zvirfaso mkiTxvelo?! SvedeTis akademiis didi darbazi xom ar warmogidga Tvalwin da kaTedrasTan mdgomi, literaturuli premiis molodiniT gulaZgerebuli Cileli, kolumbieli, Svedi, italieli Tu germaneli Semoqmedi, iqneb wiTel xaliCaze xeljoxiT, cilindriT an pirSi sigariT dinjad da amayad mimavali, paparacebiT alyaSemortymuli romelime mdidruli ranCos, sasaxlisa Tu kunZulis mflobeli mwerali warmogesaxa?! maSin Zalze uxvi fantazia gqonia, an ubralod, Sors macqerals, Sinauri mRvdeli ver gicvnia, TuraSaulis patrons pantis Zebna dagiwyia...
ise ki, amgvari SemoqmedebiTi biografiis mwerlis sanaxavad, SesaZloa, arc Soreul mogzaurobas darideboda Tavgadadebuli mkiTxveli da cocxal klasikoss msoflios nebismier kuTxeSi swveoda TvalSesavlebad Tu xelSesaxebad. vidre sawuwunod daeRirebodeT, myisierad gagiqarwylebT sadardels da getyviT _ nurc vizisTvis gairjebiT da wlobiT nakowiwebi groSebisaTvis nurc yulabas aqcevT namsxvrevebad. Tuki marTlac SegipyroT dauZlevelma survilma, SeityoT romeli mwerlis qmnilebaTa rekordul tiraJsa da gamocemebs vgulisxmobT, maSin ganagrZeT kiTxva, axla swored misi portretis konturebs movxazavT. Tavadac Rrmad swams, rom `mwerali biografiaa”, Cven ki daeWvebis ra ufleba gvaqvs, rva aTeuli wlis adamians simarTle ki ara, sizmaric daejereba.
umaRlesi ganaTleba ar miuRia, wyaltubos raionis sofel gviStibsa da `Cinebulad damTavrebul mwerlis akademias _ ubedur bavSvobas~ umadlis sakuTar codna-ganaTlebas! (nurc moskovis sakavSiro mweralTa kavSiris umaRles literaturul kursebs daviviwyebT). magram auwonavi amagi momavali mwerlis cxovrebas bebiam – qristina avalianma dasdo: `pirveli sityva mis kalTaSi vTqviT da pirveli anbanic man gvaswavla. man gvaziara enis javarsa da sinatifes. rac bebiam icoda, ukleblad vici~. icis, rom rac unda omi, sicive, SimSili etevebodes, sxvisi arc ra unda indomos, arc vinmes ezo-kar-midamos Seatovos Tvali da arc sxvis qonebas, sakuTari mklavisa da janis imedad unda iyos am wuTisa da tanjvis sofelSi. `gamoitanja~ kidec erTi wliT umcros ZmasTan erTad: cxovrebas arc omis siave dauklia _ umciresi sarCosaTvis yamiri miwis texva, yavarmorRveul saxlSi wlobiT Camomavali Tovl-wvimis atana, `gadaRletili SarvliTa Tu dasakerebeli fexsacmliT” siaruli, magram rogor SeuTavseblad da warmoudgenladac unda geCvenoT, am viTarebam wigni da rveuli mainc ver gaagdebina xelidan:  `me rom Cemi Zmis pirdaRebul wuRas vakerebdi, an najaxis tars vagebdi, igi `vefxistyaosans~ xmamaRla kiTxulobda da TerTmeti klasi TiTqmis sul mosmeniT Seviswavle. miuxedavad aseTi mouclelobisa, Tu xelT raime literatura Cagvivardeboda, waukiTxavs ar vuSvebdiT~.
amgvarive sibejiTiT mouxda cxovrebis sqeltaniani, magram mravalgvarad dasuraTebuli wignis kiTxvac. zogierTi gverdi Zalze saxalisoc gamodgeboda xolme, xSirad ki gulic mosdioda da maSin, icocxle, xelidanac yvelaferi gamosdioda:LmoTxrobebi, novelebi, romanebi, piesebi, Zalze gagulisebuls, scenarebic. marTalia, xatvis siyvarulma akademiaSi ver moaxvedra, magram sanugeSod isic ikmara, Tavis droze Saliapinic rom ar miiRes operis `xorSi”.
roca cxovrebis wigns Cahkirkiteb, sadRac satirladac gagixdeba saqme. gamzrdeli bebiis dakargva gamodga wrfelad danadeni uxvi cremlis wyaro, magram didma sadardelma didi saTqmelic moiyola, pirveli romani _ `varskvlavTcvena~.     
ase gadaixada `qveynis ukeTesi~ bebiis, misi Taobis naadrevad Sewyvetili, `dakarguli bavSvobisa~ da omis xarki. magram cxovreba ris cxovrebaa, sadac Crdil-naTeli Tanabrad ar monacvleobs. Tuki mcirediT wrfelad aRtaceba SegiZlia, did mwuxarebebs patar-patara sixarulebic ki sZalaven. hoda, xarobdnen erTmaneTiT _ TanaklaselebiT, maswavleblebiT, ZmebiT, bebiebiT, mamidebiT, biZebiT, naTesavebiT: `erTi sityviT, me cxovrebis Rrma, safuZvliani codnis skola davamTavre, miviRe marTla simwifis atestati, romelsac bebiaCemis xelis mowera aklia da kacma rom Tqvas, mas yvelaze pirvelad da yvelaze sapatio adgilas unda moewera xelio~, _ dasZens guliswyvetiT.  
samagierod, yoveli misi naRvlian-sixaruliani da tkivilian-siyvaruliani cxovrebiseuli novelis bolos, bebiis uxilav xelmowerasTan erTad, cxadad da amayad, erTgvari svanuri sidinjiTac ikiTxeba: `otia ioseliani~...
 es gvar-saxeli dRes, Cvens qveyanaSi, pirvel yovlisa, Rirsebis simZimiTaa aRbeWdili, mere ki im pasuxismgeblobiT, TiToeuli mkiTxvelisa Tu gadamkiTxvelis winaSe rom utvirTavs mwerals: `Tvalis kaklebSi vuyureb Cems xalxs ra stkiva, an ra uxariao”. swored amitom, xandaxan, gausaZlisad susxiania misi marTali sityva, magram nugeSianic _ rom iliaseuli mamxilebeli siyvaruli jer kidev arsebobs, mwerals jer kidev swams Tavisi xalxis, ar gauwiravs `moyvare~ da imis imedad, rom `Zraxvas kaci moufTxvebis”, Tavs ar zogavs, amxels da amxels mis mankierebas.
 marTlis mTqmels cxeni Sekazmuli unda hyavdeso, _ nuras ukacravad! am globaluri migraciisa Tu emigraciis xanaSi, sakuTari soflidanac ar moucvlia fexi.
b-ni otias umcrosi megobrisa da misi Semoqmedebis zedmiwevniT mcodnis, moyvarulisa da damfaseblis, Jurnalistisa da speleologis, b-ni jumber jiSkarianis mSvenieri werilebidan vici, Tu Zalian ar Seawuxes, b-ni otia, Turme, `alagesac~ ar gadascdeba: `Sexvedraze an raime RonisZiebaze Tu ar waiyvanes, sul ezoSi trialebs, saqmianobs  _ xan miwas amuSavebs, an limonariums aremontebs; xanac durglobs, an xexils sxlavs, saqonels uvlis~.
bolo xans b-n otiasTan Sexvedris survili amekviata. fiqrisa da garjis kacis uCveulo samyofelic cxadad warmovisaxe _ misi naostatari buxriTa da misive gamarTuli skebiT. imazec vifiqre, ra Temaze visaubrebdiT, vinerviule kidec _ araferi wamcdes iseTi, b-ma otiam `bJuturad” monaTlos-meTqi. kacma rom Tqvas, an ki ra saWiroa Tavis gabezreba, didi mwerlis mravalJanrovan SemoqmedebaSi xom samyaroul yvela kiTxvaze pasuxi ukve gacemulia.
aba, ras hkiTxav _ siyvaruli arsebobs Tu ara da Tu arsebobs ramden xans cocxlobso? myisve mogigebT _ `siyvaruli TavisTavad movao. erT mSvenier dRes, ise, rom Sen arafer SuaSi xar, adgeba da mova, Camogisaxldeba da dRedaRam saSvels ar mogcems... imasac amboben: ravarc mova, ise wavao... isemc ra vuTxra me magis mTqmels da damjeres! gagigonia, meti araa Cemi mteri! ara, batono, aravin mogatyuoT, ar daijeroT, Tavi ubedurebaSi ar CaigdoT! rad minda sxvisi naTqvamis naTqvami an wignebSi mogonili romanis gaxseneba; rava, salaparakod da samagaliTod Cemi ambavi ar meyofa!..~
iqneb sikvdilze, kacobriobis am daundobel da saSiS mterze gvekiTxa raime? arc am kiTxvis pasuxs daaxanebs: `saerTod, sikvdiliT ar unda izomebodes SiSio~ _ getyviT. kacoba? kacoba riT unda izomebodes, b-no otia? _ `yoveli dRe adamianis kacobis gamocdaa dabadebidan sikvdilamde. kacis cxovreba yoveldRe ufskrulis pirze borZiks hgavs... raki mainc mosulxar da jaxirob, Tu qveynis ukeTesi ara, mTaSi mikarguli erTi soflis uaresi vinme mainc ar unda iyo, rom mezoblis gogos gamarjobis Tqma ar gauWirdes”. aki vTqvi, yvela kiTxvis pasuxs ipovniT-meTqi b-n otiasTan.
 amitomac, danaSauli Tu ara, sircxvili maincaa, rom cisa da miwis madliT gaJRenTil am unikalur adamians uxSiresad, zedapiruli, efemeruli sakiTxebis sakomentarod Tu miakiTxaven xolme sxvadasxva sainformacio saSualebebidan. mavanTaTvis b-ni otias imerul kiloze gawyobili sarkastuli sityvebia amod sasmeni... magram cxovrebis arsis Sesaxeb mwerlis fiqri, ainunSic aravis mosdis.
 Crdiloeli megobari rom amunaTebda _ `qarTvelebs omi ar ginaxavTo!..~ pasuxad genialuri romani Seageba _ Tu maincdamainc germanelebis tanki ar gveCxireboda TvalSi, ager, batono, imereTis erT patara sofelSi, uomrad Cvilic ki ar darCenilao. albaT, msoflio literaturaSi Zneli dasaZebni iqneba imaze tragikuli pasaJi, SimSiliT Sewuxebuli SviliSvilis cqeriT sulSeZruli, 70 wlis bebiis damWknari mkerdidan rZe rom gamoJonavs. amis Semdeg vin gabedavda mwerlisTvis emtkicebina, rom ara Tu ar enaxa, omSic ar yofiliyo.
marTalia, Cvenma Taobam erTis nacvlad, ramdenime omi ixila, magram ratomRac mgonia, mainc veraferi `ixeira~ _ arc erTmaneTi Segvyvarebia Tavze metad da arc samSoblo, ukanaskneli lukmis sxvisTvis ganawileba ki saerTod raRa saxsenebelia. arada, b-ni otias SemTxveva kvlav dasturyofs, rom cecxli marTlac awrTobs folads, rom duRilis umaRlesi temperatura ubralo liTonisgan oqros Camoqnis, rom avkacoba arafriT aris gaWirvebisa da mZime cxovrebis Tanmdevi, is mxolod sulis avadobaa. waikiTxeT misi kongenialuri moTxroba-monologi `jixvi da monadire~ da amaSi usaTuod darwundebiT. vaJkacobisa da cxovrebis sazrisis es Seudarebeli apologia, yinulis gulsac rom gaalRobs da sicocxlis xaliss STaberavs, swored cxovrebisgan `gamotanjuli~, magram didi adamianisa da didi mwerlis `monaRvawebia~. marto am moTxrobis avtorisTvisac ki gvmarTebda muxlis moyra. magram is xom `mSvenierebaze sanadirod~ mosula amqveynad da ara saxel-didebaze. `Tavis Tavze rom ar laparakoben~, es b-nma otiam SesaniSnavad uwyis. amitomac CauTvala udides gmirobad sakuTar warmatebebze dumili Rirseul mTamsvlels, levan axvledians, amitomac Seasxa xotba am umayureblo da uCumar sports Tavis mSvenier narkvevSi, amitomac uwoda maT jariskacebi da ase genialurad axsna mTisken ltolvis Seucnobeli Jini: `vin xar Sen! _ ai, ra aris mTamsvleloba. amas ar moiTxovs qveyana? mTamsvleloba humanuri omia, sxvas ar vnebs, sxvas arafers stacebs, magram sikvdils ki yovel nabijze usworebs Tvals~. am RirsebisTvis Sehyvarebia uzomod jixvTa modgmac, Tvaluwvden mwvervalTa umSvenieresi mkvidrni. RvTaebrivi aisebisa da daisebis maradiuli modarajeni, simaRleTa da sicocxlis trfialni. 
 `vinem vfiqrobdi, imaze meti giwvalia sicocxlisTviso~, _ cis kidurs miwevnil xar-jixvs enugeSeba mis devnaSi  frialos SerCenili monadire. es xom vaJa-fSavelas simaRlea, sxvisi siCauqis Secnobis simaRle?! vis ZaluZs am manZilis danaxva, Tu ara gonebaganaTlebulsa da RvTivgabrZnobils, suliT amaRlebulsa da ganwmendils, isic im dros, roca erTurTis Rletasa da ukuTvnelis miTvisebaze daRirebula samyaro, roca icis _ `qveyana msuqani dumaa, ramdens iTaRliTeb, imdens aaTli~. sad gaeqceva maSin bebiis aCrdils, an mamidis gamWol mzeras?! _ `kadreba miTxari, Sen, Torem!..~ ra daaviwyebs, bavSvobisas Weris dasakemsad saWiro tolis mcire naWriskenac rom ar gaaxedes: _ vin dagpirda, vis qonebaze giWiravs Tvalio, _ Tovl-wvimisTvis gawires patara biWi. samagierod, cisken mzera aravis dauSlia, misi wili mzisa da mTvaris WvretaSi aravin Secilebia. iqneb arc aq gaumarTla, radgan `aravis hyavs qveynad imdeni moSurne, ramdenic simaRlisa da simarTlis motrfiales~. arc aravis gajibrebia. sxvaTa simaRlis warmosaCenad amgzavrebula, uZeglod gadagebuli Rirseuli mecnieris ukvdavsayofad `oboli qvis~ ZebnaSi fexdafex dauvlia imereTis sanaxebi, mainc vipovnio, dauJinia. am ambis gamgones, b-ni otias erTi moTxrobis gmirisa ar iyos, `TiTqos guli cxel, daSaqrul rZeSi Camvardnodes~.
am kacisgan daujerebelsac irwmuneb da rogorc misi monadire xar-jixvs, ise muxlmouRlelad gahyvebi fexSeuqcev viwroebsa Tu `TvalCauwvdeneli xevebis~ sabrZanisSi. im siwmindeSi, sadac Rirseuli monadire jixvebs marilian wyaroze arasodes Causafrdeba. imitom, rom mwyurvals Tofs ver esvris, verc mSiers Cauyris jamSi sawamlavs. kacma rom ver gaigos, RmerTs ra uTxras?
madloba RmerTs, rom arc cxra mTa da zRva maqvs dasalaxi, arc  sxva qveynis akademiasa Tu gafufunebul vilaSi myavs saZebneli Cemi mwerali, `martoobiT ganwmendili sulis~ Semoqmedi.
imeruli koindaria misi wiTeli xaliCa, ganuyreli Tanamgzavri da fiqrTa `mlambavi~ _ TiTebs Soris uqrobad  mxrColavi Cibuxi, xolo yvela akademiis jildosa Tu qveyniur sikeTeze aRmatebuli _ is patara tkivilebi da sixaruli, sadRac SeumCnevlad rom etyoba, ar awuxebs da romlebic zogjer, mainc `umtkivneulod stkiva~.




sofio jafariZe

filologiis doqtori

16 ivnisi, 2011 weli